compĕrĭō, pĕrī, pertum, īre (cf. peritus), tr., découvrir, apprendre : cum indicia mortis se comperisse manifesto diceret
Cic. Br. 277,
disant qu'il avait découvert des preuves certaines de l'attentat ; aliquid per exploratores comperire
Cæs. G. 4, 19, 2, etc. ;
ex captivis
Cæs. G. 1, 22, 1 ;
certis auctoribus
Cic. Att. 14, 8, 1,
apprendre qqch. par des éclaireurs, par des captifs, par des sources sûres ||
[avec prop. inf.] : posteaquam comperit eum posse vivereCic. Amer. 33,
quand il eut l'assurance qu'il pourrait vivre ||
omnia insidiose ficta comperta suntCic. Mil. 67,
on a reconnu que tout avait été perfidement inventé ||
[abst] : postquam de scelere filii comperitNep. Paus. 5, 3,
quand elle eut connaissance du crime de son fils
(Sall. J. 68, 1) ||
part. compertus, a, um, reconnu, assuré, certain : aliquid ab aliquo compertum habereCæs. G. 1, 44, 12,
tenir de qqn un renseignement positif sur qqch. ; quæ comperta habemus
Cic. Font. 29,
les choses dont nous sommes certains ; pro re comperta habere aliquid
Cæs. G. 7, 42, 2,
tenir qqch. pour certain ; si compertum est
Cæs. G. 6, 19, 3,
si c'est une chose sûre ; pro comperto polliceri
Suet. Nero 31,
promettre formellement ||
ex prædatoribus quidam compertum adtulerunt T.~Quinctium agrum colereLiv. 7, 39, 11,
certains apportèrent ce renseignement recueilli de quelques pillards que T.~Quinctius cultivait un champ ||
compertum habeo, je suis assuré, je sais de science certaine [avec prop. infin.] :Sall. C. 58, 1 ;
Liv. 3, 48, 1 ;
26, 45, 7 (pro comperto habeo
Liv. 27, 36, 4)
||
abl. abs. au n. comperto : satis comperto Eordæam petituros RomanosLiv. 31, 39, 7,
comme il était bien certain que les Romains gagneraient l'Éordée ; nondum comperto quam regionem hostes petissent
Liv. 31, 39, 4,
comme on ne savait pas encore avec certitude la direction prise par l'ennemi ||
le part. compertus avec le sens de convictus, convaincu de : nullius probri compertusLiv. 7, 4, 4,
n'étant reconnu coupable d'aucune faute
(Liv. 22, 57, 2 ;
32, 1, 8 ;
Tac. Ann. 1, 3) ; [avec in et abl.]
Suet. Tib. 35 ; [avec inf.] : compertus pecuniam publicam avertisse
Tac. H. 1, 53,
convaincu d'avoir détourné des deniers publics.
↣ parf. comperii
Diom. 372, 6 ;
comperui
Gloss. 4, 320, 3.
[avec prop. inf.] : posteaquam comperit eum posse vivere
omnia insidiose ficta comperta sunt
[abst] : postquam de scelere filii comperit
part. compertus, a, um, reconnu, assuré, certain : aliquid ab aliquo compertum habere
ex prædatoribus quidam compertum adtulerunt T.~Quinctium agrum colere
compertum habeo, je suis assuré, je sais de science certaine [avec prop. infin.] :
abl. abs. au n. comperto : satis comperto Eordæam petituros Romanos
le part. compertus avec le sens de convictus, convaincu de : nullius probri compertus